Η ταυτότητα του PestiClean

Το PestiClean είναι ένα ολοκληρωμένο αυτόματο σύστημα διαχείρισης κενών πλαστικών δοχείων συσκευασίας φυτοφαρμάκων, που πραγματοποιεί παραλαβή,  ογκομέτρηση, καταγραφή, πλύσιμο και συμπίεση αυτών, έτσι ώστε να αποκλείεται η περαιτέρω χρήση τους και να διευκολύνεται η απόσυρση ή η ανακύκλωσή τους.

Ο μεγαλύτερος όγκος φυτοφαρμάκων παγκοσμίως διακινείται σε πλαστικές (HDPE) συσκευασίες μιας χρήσεως.  Μέχρι σήμερα, το πρόβλημα του χειρισμού των κενών δοχείων δεν έχει αντιμετωπισθεί με οικονομικό τρόπο. Απουσία άλλης παρέμβασης, μετά τη χρήση τους τα δοχεία, είτε καίγονται ή απορρίπτονται ανεξέλεγκτα προκαλώντας ρύπανση του περιβάλλοντος , είτε επαναχρησιμοποιούνται για τρόφιμα ή νερό επιφέροντας τον κίνδυνο δηλητηριάσεων. Η ανακύκλωσή τους μαζί με τις άλλες πλαστικές συσκευασίες, μέσω των μπλε κάδων, δεν είναι κατάλληλη επειδή περιέχουν κατάλοιπα φυτοφαρμάκων που είναι τοξικές ουσίες.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος έχουν εκδοθεί συστάσεις απ’ τον Διεθνή  Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO). Στο “International Code of Conduct on the Distribution and Use of Pesticides: Guidelines on Management Options for Empty Pesticide Containers” , Μάιος 2008 προτείνονταισχήματααπόσυρσηςταοποίαθαεξασφαλίζουνότι :

• Τα δοχεία  θα ξεπλένονται αμέσως μετά τη χρήση του περιεχομένου τους.
  • Θα προλαμβάνεται κάθε ακατάλληλη χρήση τους
  • Θα είναι εύκολο για τους χρήστες να επιστρέψουν τα κενά δοχεία.

Οι λεπτομέρειες κάθε τέτοιου σχήματος καθορίζονται απ’ τα επιμέρους κράτη. Σε εφαρμογή των συστάσεων των FAO - WHO, έχει εκδοθεί η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/128/ΕΚ, η οποία εξειδικεύεται από  Εθνικά Σχέδια Δράσης, όλα εκ των οποίων περιγράφουν τη διαχείριση των κενών δοχείων ως εξής:

• Τα δοχεία ξεπλένονται είτε χειροκίνητα (τριπλό ξέπλυμα) είτε με μηχανισμό πίεσης αμέσως μετά το άδειασμά τους στη δεξαμενή εφαρμογής (ψεκαστικό)
• Διατηρούνται στις εγκαταστάσεις των χρηστών, μέχρι αυτοί να κληθούν να τα παραδώσουν (συνήθως μια φορά ετησίως)
• Τις οριζόμενες ημέρες οι χρήστες μεταφέρουν τα δοχεία σε σημεία συγκέντρωσης. Εκεί τα δοχεία ελέγχονται από ειδικευμένο προσωπικό. Τα ανεπαρκώς πλυμένα επιστρέφονται στο χρήστη, ενώ τα υπόλοιπα μεταφέρονται ανάλογα με τον τελικό τους προορισμό, για ανακύκλωση (non-hazardous κατάταξη) ή καταστροφή (hazardous κατάταξη).

Στα περισσότερα κράτη τα δοχεία μετά το ξέπλυμα θεωρούνται “ non-hazardous” και μπορούν να ανακυκλωθούν.  Η πλειοψηφούσα αυτή προσέγγιση προτείνεται και απ’ το FAO. Το κόστος λειτουργίας του σχήματος συνήθως επωμίζονται οι εταιρίες διανομής των φυτοφαρμάκων και σπανιότερα οι χρήστες, η συμμετοχή των οποίων είναι είτε υποχρεωτική είτε εθελοντική (20-20 από 40 χώρες με σχήματα). Σε όλες τις περιπτώσεις, η λειτουργία του σχήματος κοστίζει περισσότερο απ’ την αξία του ανακτώμενου υλικού. Ακόμα και στις περιπτώσεις “non - hazardous” κατάταξης, τα σχήματα αυτά είναι αντι-οικονομικά. Η υποχρεωτικότητα, όπου έχει θεσπιστεί, δύσκολα εφαρμόζεται, αφού δεν υπάρχει αυτόματη  διαδικασία καταγραφής. Η χειροκίνητη καταγραφή σε  υποχρεωτικά εφαρμοζόμενα σχήματα, θα  τα καθιστούσε ακόμα ακριβότερα.

Τα προφανή μειονεκτήματα της ακολουθούμενης διαδικασίας οφείλονται στην έλλειψη μηχανοποίησης και στην ανάγκη ανθρώπινης παρουσίας σε κάθε βήμα αυτής  (ξέπλυμα, αποθήκευση, συγκέντρωση, έλεγχος, καταγραφή, μεταφορά). Είναι χρονοβόρα, δεσμευτική και κοστίζει, χωρίς συνήθως να φέρνει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Σκοπός του PestiClean είναι η αυτοματοποίηση της διαδικασίας απόσυρσης των κενών πλαστικών δοχείων φυτοφαρμάκων. Δέχεται άπλυτα κενά δοχεία και τα αποδίδει ξεπλυμένα και συμπιεσμένα. Υπολογίζει τις διαστάσεις των δοχείων και τις καταγράφει μαζί με την ταυτότητα των χρηστών. 

Τα πλεονεκτήματα του PestiClean σε σχέση με την ακολουθούμενη σήμερα διαδικασία, είναι :

• Η συμμετοχή του χρήστη είναι ελάχιστη και συνίσταται μόνο στην τοποθέτηση των δοχείων στις υποδοχές και στην πληκτρολόγηση του μοναδικού αριθμού αναγνώρισής του (ΑΦΜ για την Ελλάδα, ισοδύναμα VATnumber για την ΕΕ, παρόμοια για άλλες χώρες).
• Σε αντίθεση με το τριπλό ξέπλυμα, το σύστημα είναι ασφαλές για το χρήστη μιας και αυτός δεν έρχεται σε επαφή με τη δραστική ουσία ή με το ξέπλυμα. 
• Τα δοχεία δεν χρειάζεται να αποθηκεύονται από το χρήστη ή να παραμένουν στους χώρους συγκέντρωσης αμφίβολα καθαρισμένα.
• Ο χρόνος που απαιτείται για την παράδοση των δοχείων είναι ελάχιστος σε σχέση με την σημερινή χρονοβόρα διαδικασία συγκέντρωσης.
• Το ξέπλυμα είναι βέβαιο, λόγω της ύπαρξης αισθητήρα ποιότητας νερού στην έξοδο των ξεπλυμάτων. Το πλύσιμο διαρκεί όσο χρειάζεται για να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη καθαρότητα, ώστε το υλικό να είναι καθαρό (nonhazardous) και να μπορεί να ανακυκλωθεί.
• Τα κενά δοχεία συμπιέζονται ώστε η παραμόρφωση και η μείωση του όγκου τους να είναι οριστική. Η μεταφορά στα κέντρα ανακύκλωσης είναι τώρα πολύ φτηνότερη, λόγω του πολύ μικρότερου όγκου. Μέχρι την μεταφορά τους, τα συμπιεσμένα δοχεία μπορούν να φυλάσσονται σε containers ή bins δίπλα στο σύστημα. Μπορούν, δε να συλλέγονται μαζί με τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά (μπλε κάδοι), μιας και είναι πλέον μη – τοξικά και μπορούν να ανακυκλωθούν, στα πλαίσια της πολιτικής κάθε σχήματος και χώρας, μη απαιτώντας ειδικό χειρισμό, όπως σήμερα.
• Καταγράφονται τα στοιχεία των χρηστών και τα μεγέθη των δοχείων ώστε πλέον να είναι εφικτή η εφαρμογή συστήματος κινήτρων – κυρώσεων για την συμμετοχή των χρηστών στα σχήματα απόσυρσης, τα οποία τώρα μπορούν να εφαρμοστούν με ποσοστά επιτυχίας πρακτικά 100 %. Τα δεδομένα αυτά είναι εύκολο να μεταδίδονται ασύρματα ή με άλλο τρόπο, στις αρχές που έχουν οριστεί ως αρμόδιες γι’ αυτό στα πλαίσια του σχήματος κάθε χώρας.
• Το σύστημα είναι αυτόματο και μπορεί να λειτουργεί όλο το 24-ωρο 7/365, χωρίς ανθρώπινη παρουσία, με μοναδικά κόστη αυτά του ηλ. ρεύματος και του νερού, το οποίο μπορεί και να ανακυκλώνεται.
• Ανάλογα με την περιβαλλοντική πολιτική κάθε χώρας και τον τρόπο οργάνωσης κάθε σχήματος, υπάρχουν τρεις επιλογές για την τοποθέτηση του συστήματος:
  • Αν παρέχεται στους χρήστες σημείο υδροληψίας, όπου μπορούν να γεμίζουν τα ψεκαστικά με νερό, το ξέπλυμα θα διοχετεύεται μέσα στο ψεκαστικό, ενώ αυτό θα γεμίζει.
  • Αν δεν υπάρχει σημείο υδροληψίας, τότε το σύστημα μπορεί να τοποθετηθεί σε ενδεχόμενο Πράσινο Σημείο (για την ΕΕ), όπου τα ξεπλύματα θα οδηγούνται σε υδατοστεγή δεξαμενή εξάτμισης, απ’ την οποία θα συλλέγεται η δραστική ουσία αφού εξατμιστεί το νερό, μέσω ηλιακής ακτινοβολίας ή άλλης θερμικής πηγής. Η μέθοδος χρησιμοποιείται ευρέως και εντός των Πράσινων Σημείων θα είναι εύκολη η απομάκρυνση των πλυμένων και συμπιεσμένων δοχείων μαζί με τα υπόλοιπα πλαστικά υλικά προς ανακύκλωση χωρίς άλλα κόστη.  Τέτοια δεξαμενή μπορεί να υπάρχει και σε εγκαταστάσεις πλυσίματος ψεκαστικών, που μπορούν να λειτουργούν και ως σημεία υδροληψίας.
  • Σε άλλη περίπτωση το σύστημα μπορεί να τοποθετηθεί σε στρατηγικά επιλεγμένα κομβικά σημεία, προσιτά στους χρήστες, και να συνοδεύεται ενδεχομένως από δεξαμενή εξάτμισης.

Και στις 3 παραπάνω εναλλακτικές υπάρχει η επιλογή να τοποθετηθεί φίλτρο ενεργού άνθρακα στην έξοδο του υδραυλικού συστήματος για την διακράτηση των τοξικών υπολειμμάτων. Το νερό μπορεί είτε να απορρίπτεται στην αποχέτευση, είτε να οδηγείται σε δεξαμενή ανατροφοδότησης και να ανακυκλώνεται. Ο χειρισμός  των ξεπλυμάτων και η χρήση φίλτρου θα επιλέγονται στα πλαίσια της εκάστοτε νομοθεσίας.

• Τα παραπάνω χαρακτηριστικά και επιλογές αίρουν το πρόβλημα της αντιοικονομικότητος της σημερινής διαδικασίας και καθιστούν εφικτή την πλήρη απόσυρση και ασφαλή διαχείριση των κενών δοχείων φυτοφαρμάκων εφαρμόζοντας σχήματα κινήτρων – κυρώσεων με οικονομικό τρόπο.

Το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλες συσκευασίες, πλαστικές ή μη, που χρειάζονται καθάρισμα πριν ανακυκλωθούν, όπως ορυκτελαίων, χημικών, κ.α., με ρύθμιση των διαστάσεων, του υγρού πλυσίματος και της θερμοκρασίας αυτού.

                Το PestiClean μπορεί να αποκτηθεί από Δήμους ή/και Περιφέρειες, Συνεταιρισμούς, εταιρίες Ανακύκλωσης και Οργανισμούς Φυτοπροστασίας. Η προμήθειά του χρηματοδοτείται απ’ τα προγράμματα του ΕΣΠΑ κατά 100 %. Το ανακυκλώμενο υλικό θα αποφέρει καθαρά έσοδα σε μακροχρόνια βάση με ελάχιστη συντήρηση.